Trong cuộc sống hiện đại, việc hiểu rõ tâm lý và nhân cách của bản thân ngày càng trở nên quan trọng. Một trong những dạng rối loạn nhân cách thường gặp là rối loạn nhân cách kịch tính (Histrionic Personality Disorder – HPD). Đây là một dạng rối loạn tâm thần đặc trưng bởi nhu cầu phải được chú ý và thể hiện cảm xúc quá mức. Vậy rối loạn nhân cách kịch tính là gì và làm thế nào để nhận biết nó? Hãy cùng Testtramcam.vn tìm hiểu qua bài viết này và khám phá về bài test giúp chẩn đoán rối loạn này.
Rối Loạn Nhân Cách Kịch Tính Là Gì? Phân Biệt Với Trầm Cảm
Theo Hiệp hội Tâm thần học Hoa Kỳ, rối loạn nhân cách kịch tính là một dạng rối loạn tâm lý thuộc nhóm B (Cảm xúc và Bốc đồng) trong các rối loạn nhân cách. Những người mắc phải tình trạng này thường có những biểu hiện như cần sự chú ý quá mức, thể hiện cảm xúc thái quá và có hành vi thu hút sự chú ý từ người khác một cách không lành mạnh.
Rối loạn nhân cách kịch tính (HPD) và trầm cảm là hai vấn đề sức khỏe tâm thần thường đi kèm với nhau. Mối quan hệ giữa hai vấn đề này khá phức tạp và có thể ảnh hưởng lẫn nhau.
Để chẩn đoán rối loạn nhân cách kịch tính, người bệnh phải thể hiện ít nhất năm trong số các triệu chứng sau:
- Không thoải mái khi không phải là trung tâm của sự chú ý.
- Hành vi quyến rũ hoặc có tính khiêu khích tình dục không thích hợp.
- Thay đổi cảm xúc nhanh chóng và nông cạn.
- Sử dụng ngoại hình để thu hút sự chú ý.
- Nói chuyện ấn tượng nhưng thiếu chi tiết.
- Tự kịch tính hóa, thể hiện cảm xúc quá mức.
- Dễ bị ảnh hưởng bởi người khác hoặc tình huống.
- Cho rằng các mối quan hệ thân mật hơn thực tế.

Những người mắc HPD thường có cái nhìn méo mó về bản thân và cần sự xác nhận từ người khác để cảm thấy tự tin. Điều này dẫn đến hành vi tìm kiếm sự chú ý một cách kịch tính và không thích hợp.
Nguyên nhân của rối loạn nhân cách kịch tính chưa được xác định rõ ràng. Nhưng có thể liên quan đến:
- Di truyền và sinh học: Yếu tố di truyền và cấu trúc sinh học có thể góp phần vào việc phát triển HPD.
- Trải nghiệm thời thơ ấu: Thiếu sự chú ý từ cha mẹ hoặc có cha mẹ có hành vi kịch tính có thể làm tăng nguy cơ mắc HPD.
- Yếu tố môi trường: Thiếu kỷ luật hoặc củng cố hành vi kịch tính trong thời thơ ấu có thể dẫn đến HPD.
Điều trị HPD thường gặp nhiều thách thức vì người bệnh thường không nhận thức được hoặc không thừa nhận mình cần điều trị. Tuy nhiên, liệu pháp tâm lý là phương pháp điều trị phổ biến và hiệu quả nhất. Một số trường hợp có thể cần sử dụng thuốc để kiểm soát các triệu chứng kèm theo như trầm cảm hoặc lo âu.
Bài Test Chẩn Đoán Rối Loạn Nhân Cách Kịch Tính (BPD)
Bài test MSI-BPD (McLean Screening Instrument for Borderline Personality Disorder) được sáng tác bởi Mary C. Zanarini và các cộng sự vào năm 2003. Bài test này được thiết kế để sàng lọc rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) ở thanh thiếu niên và người lớn. Mục đích của bài test là xác định những người có nguy cơ cao mắc BPD. Từ đó có thể tiến hành các đánh giá chi tiết hơn và can thiệp kịp thời.
Bài test MSI-BPD gồm 10 câu hỏi ngắn. Mỗi câu hỏi yêu cầu người làm bài chọn “Có” hoặc “Không” dựa trên trải nghiệm cá nhân. Dưới đây là các câu hỏi trong bài test:
- Bạn có sợ bị bỏ rơi hoặc bị ruồng bỏ?
- Bạn có thường xuyên thay đổi tâm trạng mạnh mẽ, không ổn định?
- Bạn có từng cảm thấy trống rỗng bên trong?
- Bạn có gặp khó khăn trong việc kiểm soát cơn giận của mình?
- Bạn có từng gây tổn hại cho chính mình hoặc tự tử?
- Bạn có thường có những hành vi liều lĩnh hoặc bốc đồng (như lái xe ẩu, chi tiêu quá mức)?
- Bạn có gặp khó khăn trong việc duy trì mối quan hệ ổn định?
- Bạn có thường cảm thấy mình không có giá trị hoặc vô dụng?
- Bạn có từng trải qua cảm giác căng thẳng quá mức đến mức bạn cảm thấy mình như “không còn là mình”?
- Bạn có thường cảm thấy mình dễ bị tổn thương hoặc bị ảnh hưởng bởi người khác?

Mỗi câu trả lời “Có” được tính là 1 điểm, và “Không” là 0 điểm. Tổng điểm dao động từ 0 đến 10, với các mức đánh giá như sau:
- Từ 7 điểm trở lên: Cao hơn ngưỡng cho rối loạn nhân cách ranh giới.
- Từ 5 đến 6 điểm: Cần đánh giá thêm về BPD.
- Từ 4 điểm trở xuống: Cho thấy mức độ triệu chứng không phù hợp với bệnh BPD.
Nếu kết quả của bài test cho thấy bạn có nguy cơ cao mắc rối loạn nhân cách ranh giới, bước tiếp theo là tìm kiếm sự đánh giá chi tiết hơn từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần. Họ sẽ tiến hành các bài kiểm tra lâm sàng và thảo luận về triệu chứng của bạn để đưa ra chẩn đoán chính xác và kế hoạch điều trị phù hợp.
Điều trị rối loạn nhân cách ranh giới thường bao gồm liệu pháp tâm lý. Chẳng hạn như liệu pháp hành vi biện chứng (DBT) hoặc liệu pháp tâm lý cá nhân. Trong một số trường hợp, thuốc có thể được sử dụng để điều trị các triệu chứng liên quan như lo âu hoặc trầm cảm. Việc điều trị sớm và phù hợp có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm bớt các triệu chứng khó chịu.
Rối loạn nhân cách kịch tính và rối loạn nhân cách ranh giới đều là những rối loạn tâm thần phức tạp, đòi hỏi sự chú ý đặc biệt. Việc hiểu rõ về các rối loạn này và sử dụng các công cụ sàng lọc như bài test MSI-BPD có thể giúp phát hiện sớm và đưa ra các biện pháp can thiệp kịp thời. Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng nghi ngờ, đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia sức khỏe tâm thần. Việc điều trị kịp thời và chính xác sẽ giúp bạn có một cuộc sống lành mạnh và hạnh phúc hơn. Bên cạnh đó, bài test trầm cảm tại Testtramcam.vn cũng có thể giúp bạn tự đánh giá và nhận diện sớm các dấu hiệu tâm lý cần được can thiệp.